Göbeklitepe 2025 Kazı Sezonu: Yatay İnsan Heykeli ve C Yapısı Çalışmaları
2025 Kazı Sezonunun Genel Çerçevesi
UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alan Göbeklitepe'de 2025 yılı kazı, bakım ve restorasyon sezonu tamamlandı. Taş Tepeler projesinin bir parçası olarak yürütülen çalışmalar, özellikle koruma çatısı altındaki alanlarda yoğunlaştı. Aynı dönemde hem kazı hem de yapısal onarım süreçleri birlikte ilerledi. Sezon sonunda ise yılın en dikkat çekici buluntusu kamuoyuyla paylaşıldı.
Duvarın İçine Yerleştirilmiş İnsan Heykeli
Bu yılın öne çıkan keşfi, B ve D yapılarının birleştiği noktada ortaya çıkarılan gerçekçi oranlara sahip insan heykeliydi. Sağ elindeki kırık hariç bütün bir şekilde bulunan bu heykelin tıpkı çağdaşı örneklerinde olduğu gibi sağ kolunun karın altında konumlandığı görülürken diğer kolunun üst vücuda uzanır halde olması ise farklılaşan özelliklerinden biri. Yüz ve vücut özellikleri ise çağdaşlarıyla benzerlik göstermekte. Göbeklitepe'de çoğunlukla hayvan tasvirlerinin bulunması, insan betimlemelerinin ise oldukça sınırlı olması bu heykeli daha da dikkat çekici hale getiriyor. Heykelin doğrudan bir yapı duvarı içine yatay biçimde yerleştirilmiş olması, binlerce yıl önce yapılmış özgün bir uygulamayı gözler önüne seriyor. Bu konumlandırmanın, mimari bir unsur olmanın ötesinde ritüellerle de ilgili olabileceği ifade ediliyor. İnsan figürlerinin Neolitik dönemin sembolik dünyasında ne kadar önemli bir yer tuttuğu bu buluntularla daha da iyi anlaşılıyor.
C Yapısı'nda Restorasyon Çalışmaları
2025 sezonunda yürütülen çalışmalar arasında C yapısındaki restorasyon süreci de önemli bir yer tuttu. Kazı Başkanı Prof. Dr. Necmi Karul, bu yıl özellikle C yapısında yoğunlaştıklarını ve hem yapısal güçlendirme hem de koruma uygulamalarına devam ettiklerini belirtiyor. Yılan, boğa ve domuz kabartmalarıyla tanınan C yapısı, kompleksteki en etkileyici yapılardan biri olarak öne çıkıyor. Bu yıl yapılan uygulamalarla yapının duvarları sağlamlaştırıldı, dikilitaşlar kaldırıldı ve taş bloklar birleştirildi. 2024 yılında yine Göbeklitepe'de bulunan Aslanlı Yapı'da restorasyon ve güçlendirme uygulamaları yapılmıştı. Bu sene de benzer yöntemlerle C Yapısı'nın mimari bütünlüğünün korunması sağlanmış oldu.
Göbeklitepe'de Gündelik Yaşam İzleri
Göbeklitepe görkemli anıtsal yapıları ve dikilitaşlarıyla tüm dünyada ün salmış bir Neolitik yerleşme. Fakat Göbeklitepe'nin yalnızca anıtsal dikilitaşlardan ibaret olmadığı, son yıllarda yapılan araştırmalarla daha da iyi anlaşılıyor. Uygulanan jeofizik yöntemler ve kazılar, dörtgen planlı konutların da varlığına işaret ederek Göbeklitepe'de gündelik yaşamın nasıl şekillendiğine dair yeni bir çerçeve ortaya koyuyor. İstanbul Üniversitesi öncülüğünde yürütülen bu çalışmalar 2025 sezonunda da devam etti. C yapısındaki restorasyon sürecinin yanı sıra, kuzey yamaçta daha önce kısmen açığa çıkarılmış kulübelerin bulunduğu alanda bu yerleşim birimlerinin işlevine yönelik kazılar sürdürüldü.
"Geleceğe Miras" Odaklı Koruma Yaklaşımı
2025 sezonu boyunca gerçekleştirilen tüm uygulamalar, Göbeklitepe'deki çalışmaların yalnızca kazıya değil, Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın "Geleceğe Miras" projesi kapsamında sürdürülebilir bir miras yönetimine odaklandığını gösteriyor.
Stone Mounds ile Taş Tepeler'i Keşfet
Göbeklitepe, Karahantepe ve Taş Tepeler'deki diğer yerleşmelere ait yeni bulgular ve saha ekiplerinden alınan güncel bilgiler, 3D model ve görseller için Stone Mounds uygulamasını indirin.
