Karahantepe 2025 kazı sezonu sonuçları, ilgi uyandıran buluntularıyla bu yıl da ses getirdi. Arkeologlardan tarih meraklılarına kadar herkesin gözünü bölgeye çeviren bu sezon, hem yerleşimin en erken izlerine hem de geç dönem mimarisine ışık tutan çarpıcı keşiflerle tamamlandı. Gün yüzüne çıkarılan buluntular, Neolitik dönemin toplumsal yapısından ritüel geleneklerine, hatta mimari çeşitliliğine kadar pek çok konuda bildiklerimizi yeniden değerlendirmemize neden olacak kadar dikkat çekici. Karahantepe, bu yıl da tarih sahnesine yeni bir sayfa eklemiş gibi görünüyor.

BF Yapısı ve Dünyanın İlk 3D Hikayesi

Karahantepe'nin en büyük kamusal yapısı olan AD'nin hemen yanında yer alan BF Yapısı, 2023 ve 2024 sezonlarında kazılmış küçük ölçekli bir kamusal birimdir. Bu yapıda zemine dikilitaşlarla bölünmüş bir oda açığa çıkarılmıştır. Odanın içinde siyah klorit taşından kaplar, tabaklar ve çeşitli taş nesneler bulunmuştur.

Kaplardan birinin içinde başları çemberlere geçirilmiş küçük figürlerin birlikte yer aldığı bir düzen ortaya çıkmıştır. Figürlerin bu kap içine bilinçli bir biçimde yerleştirildiği anlaşılmakta ve bu düzen, bilinen en erken üç boyutlu sahne örneklerinden biri olarak değerlendirilmektedir.

BF'de ayrıca leopar, akbaba ve tilki kemikleri, büyük boynuzlar, yanmış sığır kafatasları ve ocak izleri tespit edilmiştir. Yapının AD ve AB ile birlikte aynı kamusal kompleksin parçası olduğu ve ritüel hazırlıkları veya yemek yapımı gibi işlevlere hizmet ettiği düşünülmektedir. Merkezdeki direk yeri ve çatıdan giriş düzeni de bu kullanım biçimini desteklemektedir.

BD Yapısı: Batı Terası'nda Anıtsal Bir Dörtgen

Karahantepe'nin Batı Terası, geç evreye tarihlenen dörtgen planlı kamusal yapılarla dikkat çekmektedir. Bu yapılar arasında BD, hem ölçeği hem de buluntularıyla öne çıkmaktadır. Köşeleri yuvarlatılmış dörtgen planı ve duvar boyunca dizilmiş dikilitaşlarıyla düzenli bir mimariye sahiptir.

Daha önceki kazılarda oturur vaziyette bir insan heykeli ve kızıl akbaba heykeli çıkarılmıştı. 2025 sezonunda ise BD Yapısı içinde bazalt malzemenin ilk kez kullanıldığı başka bir insan heykeli bulunmuştur.

Yapıda toplam 12 T biçimli dikilitaş tespit edilmiştir. Merkezde devrilmiş durumda dört anıtsal dikilitaş yer alır. Yapının çevresinde ele geçen öğütme taşları ve diğer buluntular, Batı Terası'nda kulübe tipi yaşam alanlarının varlığını göstermektedir.

BH Yapısı: Geç Evrenin En İyi Korunmuş Köşeli Planı

BD'nin hemen yanında yer alan BH Yapısı, bu yıl ortaya çıkarılan en iyi korunmuş köşeli planlı örneklerden biridir. 9 x 7 metre ölçülerindeki yapının duvarları 3,5 metre yüksekliğe kadar korunmuştur. Duvar diplerinde sıva ve kerpiç kalıntılarının varlığı, yapının orijinalde sıvalı olduğunu göstermektedir.

BH'nin iç mekânı duvar boyunca uzanan iki basamaklı sekilerle çevrilidir. Simetrik yerleştirilmiş dört kırık T biçimli dikilitaş, iç düzeni belirginleştirmektedir. Tabanında güçlü ateş izleri görülmüş ve yüksek sıcaklık nedeniyle bazı sekilerin zarar gördüğü anlaşılmıştır.

Yapının kuzey duvarında büyük bir taş kap, iki basamaklı bir bölüm ve alttan geçen bir kanal tespit edilmiştir. Kap içinden akan sıvının kanal boyunca ilerlediği anlaşılmaktadır. Bir köşede yükseltilmiş küçük bir oda yer alır ve bu alan üzerine çalışmalar 2026 sezonunda devam edecektir.

İnsan Yüzü Betimli İlk T Dikilitaş

Batı Terası'nın üst kısmında yer alan AZ Yapısı, geç evre konut mimarisinin bir örneğidir. Taş döşeli tabanı, kerpiç sıvalı sekileri ve zemine yerleştirilmiş öğütme taşlarıyla belirgin bir plana sahiptir. Yapıda bulunması beklenen dört T biçimli dikilitaştan üçü günümüze ulaşmıştır.

2025 kazılarında bu dikilitaşlardan birinin ön yüzünde bir insan yüzü kabartması tespit edilmiştir. Keskin hatları ve derin göz çukurlarıyla işlenmiş bu yüz, T biçimli dikilitaşların insanı temsil ettiği görüşünü doğrudan doğrulayan ilk örnek olarak değerlendirilmektedir.

AO Yapısı ve Yaban Eşeği Tasvirli Taş

Karahantepe'nin gündelik işlevlere sahip küçük birimlerinden biri olan AO Yapısı, AD'ye yakın konumdadır. Yapıda taş döşeli bir taban, ezme işlemleriyle ilişkili taşlar ve falus biçimli bir ezme aleti bulunmuştur.

AO Yapısı'nın en dikkat çekici buluntusu, hareket hâlinde betimlenmiş bir yaban eşeği figürünün işlendiği taş plakadır. Yaklaşık 20 santimetre uzunluğundaki bu figür, Karahantepe'de yapı zemininde tespit edilen ilk örnektir ve bölgedeki hayvan tasvir geleneğine yeni bir katkı sunmaktadır.

Stone Mounds ile Taş Tepeler'i Keşfet

Göbeklitepe, Karahantepe ve Taş Tepeler'deki diğer yerleşmelere ait yeni bulgular ve saha ekiplerinden alınan güncel bilgiler, 3D model ve görseller için Stone Mounds uygulamasını indirin.